Rośliny strączkowe, chociaż zbliżone technologicznie w kwestii zbioru do zbóż, wymagają nieco innego podejścia.
Struktura łanu grochów i peluszki jest z punktu widzenia operatora kombajnu dość problematyczna, a to z uwagi na giętkie łodygi tych roślin które łatwo ulegają wyleganiu oraz pędy czepne które wiążą łan w jedną zwartą strukturę. Jeśli plantacja nie wylegnie wtedy należy kosić na wysokości 5 – 7 cm nad powierzchnią pola, gorzej jeśli plantacja wylegnie. Taki stan łanu wymaga aby operator kosił jak najniżej się da, tak aby kosić całe rośliny a nie tylko ich wystające wierzchołki. Niestety niekiedy niskie prowadzenie hedera powoduje nabieranie ziemi, wymaga to również dobrego pozbierania kamieni z powierzchni pola.
W przypadku łubinów struktura łanu jest mniej zwarta, lecz łan jest zazwyczaj stojący i rzadko wylega. Najbardziej wrażliwy na wyleganie jest łubin żółty, pozostałe gatunki są bardziej odporne na to zjawisko. Główny problem pojawiający się przy zbiorze to duże ryzyko osypywania się nasion ze strąków. Łubiny najlepiej kosić na wysokości kilku centymetrów poniżej poziomu strąków na łodygach. Gdyż koszenie całych roślin niepotrzebnie obciąży młocarnię i w dodatku jeśli łodygi nie są dojrzałe spowoduje zwiększenie wilgotności ziarna.
Uprawiane obecnie odmiany grochów i łubinu dojrzewają w tym samym okresie co zboża. Najwcześniej zbiera się łubin wąskolistny, następnie groch, łubin żółty i na końcu biały. Zbioru dokonujemy gdy główny pęd roślin jest zaschnięty i ma barwę brązową. Nie możemy jednak zwlekać z terminem zbioru gdyż wzrasta wtedy ryzyko osypywania się ziarna oraz jeśli nadejdą opady pogarsza się wartość siewna uzyskanego materiału. Choć wszystkie dostępne obecnie na rynku odmiany roślin strączkowych są samokończące to warto wykonać w nich desykację. Ułatwia i przyspiesza ona zbiór plantacji, szczególnie tych silnie zachwaszczonych. Pozwala także na uzyskanie ziarna o niższej wilgotności, już w momencie zbioru.
Groch i peluszki powinno się zbierać gdy nasiona mają wilgotność nie mniejszą niż 14%, są w tedy na tyle elastyczne aby maksymalnie zredukować uszkodzenia i na tyle suche aby nie było konieczności ich dosuszania i problemów z magazynowaniem. Jeśli jednak chcemy przechowywać ziarno dłużej, wtedy lepiej jest zebrać ziarno wilgotniejsze i później je dosuszyć. Należy jednak pamiętać aby zebrane ziarno przed suszeniem oczyścić za pomocą wialni. Nasiona oczyszczone szybciej i bardziej równomiernie dosychają.
Nieodzownym elementem wyposażenia kombajnu podczas zbioru grochu są podnośniki poległego zboża zamontowane w hederze. Zakłada się je co 4-5 palców kosy przyrządu żniwnego, na całej jej szerokości. Dzięki nim łodygi roślin unoszone są na wysokość warunkującą prawidłowe ich ścięcie. Ważnym elementem są też rozdzielacze łanu które powinno się wyregulować w ten sposób aby ich wewnętrzne listwy kierowały masę roślinną jak najmocniej do środka hedera. Jest to niekiedy maksymalne wychylenie tych listew. Taki sposób regulacji ma zapewnić podawanie masy do środka przyrządu żniwnego oraz zmniejszyć ryzyko owijania się skoszonych łodyg po bokach nagarniacza. Wydawać by się mogło że w tak zwartym łanie, jakim jest plantacja grochu, dobrze spisze się stół rzepakowy z bocznymi kosami zamontowany na hederze, niestety zbyt duża odległość między kosą stołu a podajnikiem ślimakowo-palcowym sprawia że skoszona masa zatrzymuje się przed podajnikiem co powoduje jej spiętrzenia. Efektem tego jest nierównomierne podawanie masy na młocarnię kombajnu.
Regulując nagarniacz kombajnu do zbioru grochu warto jego palce odchylić w stronę kombajnu. Dzięki temu wyjdą one ze skoszonej masy tuż nad kosą i nie będą jej podrywały ku górze. Obroty nagarniacza powinny być nieco niższe od prędkości poruszania się kombajnu aby zapewnić bardziej równomierne podawanie skoszonej masy na młocarnię.
Obroty bębna młócącego w kombajnie, podczas zbioru grochu powinny mieścić się w przedziale między 300 a 400 obr/min. Mogą one być jeszcze niższe – najniższych jakie można uzyskać w danym typie kombajnu. Warto też pamiętać że im większa średnica bębna młócącego tym delikatniej potraktuje on nasiona znajdujące się w masie omłotowej. Klepisko powinno być całkowicie rozwarte, a jeśli występują niedomłoty wtedy najpierw zmniejszamy szczelinę na klepisku a dopiero później gdy to nie przynosi efektów zwiększamy prędkość obrotową bębna młócącego. Nie należy także instalować listew zakrywających część klepiska gdyż może to powodować uszkadzanie nasion zarówno grochu jak i łubinów.
Szczeliny w górnym sicie kosza sitowego kombajnu należy ustawić tak aby miały szerokość od 11 do 16 mm. W sicie dolnym powinny mieć od 8 do 13 mm. Oczywiście trzeba kierować się zasadą: im większe nasiona tym większe szczeliny. Nie możemy dopuścić do sytuacji w której sita będą otwarte zbyt słabo. W takim przypadku duże nasiona będą wraz ze zgoninami z powrotem trafiać w pole działania bębna aż do momentu gdy zostaną rozłupane i zmieszczą się w zbyt małej szczelinie sit. Jednak gdy do zbiornika na ziarno zaczną dostawać się nieomłócone strąki wtedy należy nieco przymknąć górne sito. W kombajnach które nie mają przenośnika kłosowego domłacanie zgonin odbywa się przez specjalne zespoły domłacające w postaci wirników. Przygotowując kombajn do zbioru grochu musimy zmniejszyć ich prędkość obrotową oraz wymienić wkładki cierne z karbowanych na gładkie. Taki system domłacania możemy spotkać w kombajnach Bizon Gigant, Deutz-Fahr i Fahr.
Prędkość wentylatora wialni kombajnu należy wyregulować tak aby wydmuchiwał on z młocarni cały piasek jaki dostał się do jej wnętrza wraz z masą omłotową. Jeśli plantacja grochu wyległa, musimy podczas zbioru prowadzić kombajn bardzo powoli i w miarę możliwości kosić pod włos, tak aby zamontowane w hederze podnośniki wyległego zboża pracowały prawidłowo.
W czasie zbioru łubinów nagarniacz należy ustawić tak, aby jego palce tylko do połowy zagłębiały się w łan, jest to szczególnie istotne na plantacjach zachwaszczonych powojem. Jeśli palce będą wchodziły głębiej istnieje ryzyko owijania się skoszonych roślin na nagarniaczu. Prędkość nagarniacza powinna być większa od prędkości jazdy kombajnu aby następował efekt wrzucania skoszonych roślin do hedera. Z drugiej jednak strony musimy dobrać prędkość tak aby nie powodowała ona osypywania nasion.
Do wszystkich gatunków łubinu ustawienia zespołu nagarniająco-koszącego regulujemy w ten sam sposób. Inaczej jednak dobieramy parametry młocarni. Podczas omłotu łubinów wąskolistnych i białych bęben młócący powinien obracać się z prędkością 500 – 700 obr/min. W przypadku łubinu żółtego obroty powinny być wyższe i wynosić 600 – 800 obr/min.
Szczelina między bębnem a klepiskiem powinna w przypadku łubinu żółtego być mniejsza niż połowa maksymalnego rozwarcia. Łubin żółty wymaga też zbioru w ciepły, słoneczny dzień, wtedy jego charakterystyczne twarde strąki łatwiej ulegają działaniu młocarni. W przypadku łubinu wąskolistnego i białego szczelina omłotowa powinna być wyregulowana na ¾ maksymalnego rozwarcia klepiska.
Pozostałe parametry młocarni można wyregulować w ten sam sposób jak dla grochu pamiętając jednak o różnej wielkości nasion łubinów przy ustawianiu sit żaluzjowych. Najmniejsze nasiona wśród łubinów ma łubin wąskolistny, nasiona żółtego są nieco większe, a białego największe.
Wstępne ustawienia kombajnu mogą mocno ulec zmianie w zależności od stanu plantacji, przebiegu pogody i stopnia zachwaszczenia. Na niezachwaszczonych plantacjach zbieranych w ciepłe słoneczne dni można stosować niższe obroty bębna młócącego oraz mocniejsze rozwarcie klepiska. Gdy jednak do zbioru mamy silnie zachwaszczoną plantację w dodatku dzień jest pochmurny wtedy musimy działać elementami omłotowymi kombajnu bardziej intensywnie. Podobnie postępujemy gdy jesteśmy zmuszeni zbierać plantację po deszczu, zwiększa się wtedy obroty bębna i zmniejsza szczelinę omłotową.
Dobierając parametry, musimy też zwrócić uwagę, czy zbierany materiał jest przeznaczony na paszę czy na materiał siewny. Ziarno paszowe możemy zbierać przy działaniu intensywniej pracującej młocarni, gdyż w tym przypadku powstawanie połówek nie ma większego znaczenia dla dalszego przeznaczenia. Zbierając jednak plantację nasienną, musimy wykazać przy tym dużo delikatności i cierpliwości, aby już na wstępie nie zdyskwalifikować materiału przeznaczonego na siew.
Radosław Kazuś
HR Smolice, Oddział w Przebędowie
Serwis wykorzystuje pliki cookies m.in. w celu poprawienia jej personalizacji. Każdy może sam decydować o tym czy dopuszcza pliki cookies, ustawiając odpowiednio swoją przeglądarkę. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Prywatności.
